تابور علوی‌های کرند: نخستین تابور نظامی که اوردوی عوثمان‌لی در سال‌های
جنگ جهانی اول در ایران تشکیل داد
مئهران باهارلی
KEREND ALEVİ TABURU: BİRİNCİ
DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA OSMANLI ORDUSUNUN KACAR İRAN'INDA OLUŞTURDUĞU İLK ASKERİ
TABUR
KARAND ALEVI BATTALION: THE FIRST MILITARY BATTALION THAT OTTOMAN ARMY FORMED IN QAJAR IRAN DURING WORLD WAR I
MÉHRAN BAHARLI
https://independent.academia.edu/MBaharli
https://sozumuz1.blogspot.com/
https://www.facebook.com/profile.php?id=100016259447627
خلاصه:
در سال‌های جنگ جهانی اول نخستین تابوری که اوردوی عوثمان‌لی در راستای ایجاد ارتش مودرن برای در ایران قاجاری تشکیل داد، تابور علوی‌های کرند (در استان کرمانشاه) بود. در این مقاله نوشته‌ای از مجله‌ی «حرب مجموعه‌سی» - ١٩١٧ در رثای شهدای تابور علوی کرند که در جنگ با قوای متفقین (روسیه، بریتانیا، فرانسه) در غرب ایران به شهادت رسیدند را به دو الفبای عربی و لاتینی تقدیم کرده‌ام.
کرند در استان کرمانشاه قرار دارد. قسمتی از این استان تورک‌نشین و جزء تورک‌ایلی، قسمتی دیگر از آن کوردنشین و جزء کوردستان، و قسمت‌هایی از آن گوران و لک است. علوی‌های کرند به زبان ایرانیک «گورانی» صحبت می‌کنند و دارای ملیت «گوران» می‌باشند (زبانشان در حال تغییر به کوردی کرمانشاهی است). «علی‌اللهی» نام علوی‌های تورک است. مقاله از علوی‌های کرند به صورت «علی‌اللهی» نام برده است. زیرا هسته‌ی اصلی گوران‌ها و یا قسمت مهم آن را تورکمان‌های علوی (قاراقویون‌لو) تشکیل می‌دهند که برای فرار از قتل عام علوی‌های تورک توسط شاهان صفوی به کوهستان‌ها و میان اقوام ایرانیک‌زبان فرار کردند و به تدریج زبان تورکی‌شان به زبان‌های ایرانیک گورانی، لکی، و لوری تغییر یافت. تورکمان‌های سنّی (آغ‌قویون‌لوها) هم که از قتل عام سنّی‌ها توسط صفویان جان سالم به در بردند، به میان کوردها رفته، و به مرور زمان کوردزبان شدند.
مقاله از علی‌اللهی‌ها (علوی‌ها)، سنّی‌ها و شیعه‌ها به یکسان به عنوان «مسلمان» نام می‌برد. شهدای علوی را تمجید کرده، آن‌ها را شهید «اتحاد اسلام»، عاقبت به خیر و واصل به جنت می‌داند. از خوجاهای سنّی و آخوندهای شیعی انتقاد می‌کند و می‌گوید شهدای علی‌اللهی دارای مقامی بسیار والاتر از آن‌ها هستند. زیرا این دسته‌ی دوم، امتحان خود را هنوز نه‌داده‌اند و دارای عاقبتی مجهول هستند.
بر خلاف روایتی که در جمهوری تورکیه رایج شده است، امپراتوری عوثمان‌لی در دهه‌های اول قرن بیستم، یک دولت بنیادگرای سنّی نه‌بود. بلکه دولتی سکولار بود که مانند دولت‌های دیگر اوروپایی متولیان و خادمان دین تحت امر و کونترول او بودند. او همه‌ی گروه‌های اورتودوکس و هترودوکس موجود در جهان اسلام، را به یک چشم و به عنوان مسلمان می‌دید. پروژه‌ی «اتحاد اسلام عوثمان‌لی» نیز پروژه‌ای غیر از جریان اسلام‌گرایی (اسلامیسم و یا اسلام سیاسی) معاصر بود. اسلام سیاسی معاصر، نوعی بنیادگرایی دینی، خواهان بازگشت به اسلام اولیه و تاسیس دولتی بر اساس قوانین شریعت است. در حالی که مولفه‌های پروژه‌ی اتحاد اسلام عوثمان‌لی عبارت بودند از جستجوی علل عقب‌مانده‌گی ملل مسلمان و رفع آن‌ها، پیراستن دین اسلام از خرافات و آلودگی‌ها، بازنگری و اصلاح احکام اسلام در تطابق با نیازهای زمانه و آزادی‌های بنیادین، بیداری و اتحاد ملل و جوامع مسلمان، نوگرایی و درک دنیای جدید، استفاده از علوم و فنون غربی، انجام اصلاحات فرهنگی و اجتماعی و دینی، پایان دادن به تفرقه و دشمنی بین شیعی و سنّی، هم‌گرایی و اتحاد عمل سیاسی و نظامی جوامع مسلمان اعم از سنّی، شیعی، علوی، وهابی، سنوسی و حتی ازلی، بهایی، احٖمدی - قادیانی، دروز، آقاخانی و ... در مقابله با استعمار و تهاجم فرهنگی، سیاسی و تجاوزات نظامی دولت‌های مسیحی استعماری غرب و روسیه تحت رهبری امپراتوری عوثمان‌لی.
در آغاز قرن بیستم پروژه‌ی اتحاد اسلام عوثمان‌لی در میان تمام اقشار و طبقات ایرانیان و مخصوصاً تورک‌ها محبوبیت فوق‌العاده‌ای کسب کرده بود. زیرا فاز جدید پروژه‌ی اتحاد اسلام نادر شاه افشار بود که توسط دولت تورک قاجار هم با جدیت تعقیب می‌شد.
شاهان خاندان صفوی مانند شاه اسماعیل اول، شاه تهماسب اول و شاه عباس اول مجری سیاست‌های دولت‌های استعمارگر صلیبی و اوروپایی برای ایجاد واگرایی بین شیعی و سنّی و نهادینه کردن دشمنی و تفرقه و جنگ مذهبی در میان جوامع مسلمان بودند. آن‌ها شیعه‌ی امامی فارسی-عربی را به مذهبی برای جدا ساختن و تجرید جوامع علوی و شیعی منطقه از جهان اسلام و دشمن ساختن تورکان علوی و شیعی منطقه با جهان تورکیک تبدیل کردند و دشمنی با و نفرت از عوثمان‌لی، سنّی، تورکمان، و مزدوری برای دول اوروپایی و صلیبی را به رکن هویت ایرانی-شیعی در آوردند. در چنین وضعیتی، پذیرش پروژه‌ی اتحاد اسلام و قبول رهبریت سیاسی سلطان عوثمان‌لی از طرف تورکان شیعه و علوی ساکن در ایران و قفقاز، به معنی پشت کردن آن‌ها به میراث ضد تورک شاه اسماعیل اول، شاه تهماسب اول و شاه عباس اول، و ضربه‌ای تاریخی بر دسیسه‌ی صلیبی «صفویسم» بود.
«اتحاد اسلام» «تعصب مذهبی» که قرن‌ها مانع نزدیکی تورکان شیعی و علوی ایران و منطقه با تورکان عوثمان‌لی شده بود را از میان برداشت. هم‌چنین آغازگر مودرنیته‌ی تورک در ایران شد. فاز اول پروژه‌ی اتحاد اسلام را نادر شاه افشار و فاز دوم آن را سلطان عبدالحمید عوثمان‌لی آغاز کرد. نادر شاه افشار در فاز اول پروژه‌ی اتحاد اسلام، پس از یک وقفه‌ی طولانی دو قرن و نیمی در دوره‌ی صفوی، از یک طرف شیعی امامی و یا اسلام فارسی ضد تورک و ضد سنّی را پس راند و بدین ترتیب راه رهائی ملت تورک ساکن در ایران و تورک‌ایلی و قفقاز از فاناتیزم دینی - سکتاریزم مذهبی صفویسم را گشود. نادر شاه هم‌چنین دیپلوماسی سکولار را در ارتباط با امپراتوری عوثمان‌لی و دولت‌های تورکیک آسیای میانه و شبه جزیره‌ی هند اتخاذ کرد و بدین طریق باعث بازگشت مردم تورک ساکن در ایران به هویت ملی تورک و نزدیکی و پیوند دوباره‌ی او با جهان تورکیک شد. دولت تورک قاجار نیز سیاست‌های نادر شاه افشار در تصفیه کردن صفویسم را دنبال نمود. فاز دوم پروژه‌ی اتحاد اسلام در دوره‌ی سلطان عبدالحمید، با قبول ضرورت حمایت همه‌ی مسلمانان و خادمین دین اسلام از امپراتوری عوثمان‌لی و رهبری او در مقابل تهاجمات صلیبیان و استعمارگران اوروپایی، باعث کشف دوباره و بازیابی بلاواسطه‌ی عوثمان‌لی و آناتولی - مرکز تورکیت، ورود افکار مودرن مانند جدیدی‌لیک و تنظمیمات و مشروطیت، و در نهایت زمینه‌ساز تشکل هویت ملی مودرن تورک و تورک‌گرائی مودرن در قفقاز و ایران شد.
Özet
Birinci Dünya Savaşı sırasında Osmanlı ordusunun Kacar İran'ına modern bir ordu oluşturmak amacıyla yarattığı ilk tabur, Kirmanşah vilayetindeki Kerend'in “Aliallahi” (Alevi) taburuydu. Bu yazımda Kerend Aliallahi (Alevi) taburu ile ilgili "Harp Mecmuası" – 1917 dergisinden bir yazıyı, Arap ve Latin harflerinde ve Farsça çevirisiyle sundum. Yazı, İran'ın batısında müttefik güçlerle (Rusya, İngiltere, Fransa) yapılan savaşta şehit düşen Kerend Aliallahi (Alevi) taburunun şehitlerinin yasını tutuyor ve onları övüyor, kutsuyor.
Kerend, Kirmanşah ilinde yer almaktadır. Bu ilin bir kısmı Türk nüfuslu ve Türkili'nin bir parçasıdır. Bir kısmı Kürt nüfuslu, dolayısıyla Kürdistan'ın bir parçası, diğer kısımlarında ise Guranlar ve Lekler yaşıyor. Kerendli Aleviler İranik "Guran" dilini konuşuyor ve "Guran" etnik gurupundandırlar (günümüzde dilleri yavaş yavaş Kirmanşah Kürtçesine dönüşmektedir). "Aliallahi", Türk Alevilerin adıdır. Yazıda Kerendli Alevilerden Aliallahi diye bahsediliyor. Çünkü Guranların ana çekirdeğini veya en önemli kısmını Safevi Şahlarının Türk Alevilere yönelik katliamından kaçmak için İranik dilleri konuşan halklar arasında dağlara kaçan Alevi Türkmanlar (Karakoyunlular) oluşturmaktadır. Bunların Türk dilleri zamanla İranik Guran, Lek ve Lor dillerine dönüştü. Safevilerin Sünnilere yönelik katliamından sağ kurtulan Sünni Türkmanlar (Akkuyunlular) ise, Kürtlerin arasına kaçarak, Kürtçe konuşmaya başladılar.
Makale Aliallahileri (Alevileri), Sünnileri ve Şiileri eşit Müslümanlar olarak görüyor. Aliallahi şehitlerini yüceltiyor ve kutsuyor, Sünni Hocaları ve Şii Mollaları eleştiriyor. Aliallahi (Alevi) şehitlerinin İttihad-i İslam davası uğruna öldürüldüğünü, yerlerinin ebedî cennet olduğunu, gelecekleri belirsiz olan Sünni Hocalar ve Şii Mollalardan çok daha yüksek bir dinî makama sahip olduklarını iddia ediyor. Türkiye Cumhuriyeti'ndeki yaygın anlatının aksine, 20. yüzyılın ilk onyıllarında Osmanlı İmparatorluğu köktendinci bir Sünni devlet değildi. Tersine, dönemin diğer Avrupa devletleri gibi, din adamlarının kontrolünü elinde bulunduran laik bir devletti. Bu nedenle de Osmanlı Devleti, İslam dünyasındaki tüm Ortodoks ve Heterodoks grupları eşit Müslümanlar olarak görüyordu.
Ayrıca "Osmanlı İttihad-ı İslam" projesi, bir türü dînî köktencilik olan, erken dönem İslam'a dönmeyi ve şeriat kanunlarına dayalı devlet kurmayı amaçlayan çağdaş İslamcılıktan (siyasi İslam) farklıydı. "Osmanlı İttihad-ı İslam"ını oluşturan öğeler söyle sıralanabilir: Müslüman milletlerin geri kalmışlık sebeplerini araştırmak ve gidermek, İslam dinindeki hurafeleri ve eklentileri ortadan kaldırmak, İslam kanunlarını modern ihtiyaçlara ve temel özgürlüklere uygun olacak şekilde yeniden gözden geçirip güncellemek; Müslüman milletleri ve toplumları uyandırmak, modernleştirmek ve yeni dünyayı anlamalarına yardımcı olmak, Batı bilimi ve teknolojisini özümsemek, geniş çaplı kültürel, sosyal ve dini reformları uygulamak, Şiiler ve Sünniler arasındaki ayrılığı ve düşmanlığı sona erdirmek. Siyasi açıdan "Osmanlı İttihad-ı İslam", Sünniler, Şiiler, Aleviler, Vehhabiler, Senusiler ve hatta bidatçı sayılan Ezeliler, Bahailer, Ahmedi-Kadianiler, Dürziler ve Ağahanîler gibi gruplar da dahil olmak üzere bütün Müslüman toplumları, Osmanlı İmparatorluğu'nun önderliğinde Hıristiyan ve sömürgeci Rus ve Batılı güçlerin kültürel, siyasi ve askeri saldırılarına karşı direnmek için yakınlaştırmayı ve birleştirmeyi amaçlıyordu. 20. yüzyılın başlarında "Osmanlı İttihad-ı İslam"ı, başta Türkler olmak üzere tüm İranlılar arasında büyük bir popülerlik kazandı. Çünkü bu proje, zaten tanıdık olan ve Türk Kacar devleti tarafından da hararetle sürdürülen Nadir Şah Afşar'ın İttihad-ı İslam projesinin yeni bir aşaması olarak görülüyordu. Safevi Şahları I. Şah İsmail, I. Şah Tahmasb ve I. Şah Abbas, Haçlı ve Avrupalı sömürgeci devletlerinin Şiiler ve Sünniler arasında bölünme yaratmaya yönelik politikalarının uygulayıcıları olarak hareket edip Müslüman topluluklar arasında düşmanlığı ve mezhep savaşını kurumsallaştırdılar. Fars-Arap İmami Şii dinini Alevi ve Şii topluluklarını İslam dünyasından ayırma ve tecrit etme aracına dönüştürdüler, Alevi ve Şii Türkler arasında Türk dünyasına karşı düşmanlığı körüklediler. Osmanlı, Sünni ve Türkman düşmanlığını, ve de Avrupa Haçlı devletlerinin piyonu gibi davranmayı, İran-Şii kimliğinin temel direkleri haline getirdiler.
Bu durumda İran ve Kafkasya'da yaşayan Şii ve Alevi Türklerin Osmanlı "İttihad-ı İslam"ı ve Sultanının siyasi liderliğini kabul etmesi, I. Şah İsmail, I. Şah Tahmasb ve I. Şah Abbas gibi Safevi Şahların Türk karşıtı mirasına sırt çevirmek, ve Haçlıların "Safevilik" komplosuna indirilen tarihi bir darbe anlamına geliyordu. "İttihad-ı İslam", İran ve bölgedeki Şii ve Alevi Türklerin Osmanlı Türkleriyle daha yakın ilişkiler kurmasını uzun süre engelleyen "dini önyargıyı" ortadan kaldırdı. Aynı zamanda İran'da Türk modernitesini de ateşledi. İttihad-ı İslam'ın ilk aşaması Nadir Şah Afşar, ikinci aşaması ise Osmanlı Sutlanı Abdülhamid tarafından başlatılmıştır. Nadir Şah Afşar, Safevi dönemindeki iki buçuk asırlık bir aradan sonra, Türk karşıtı ve Sünni karşıtı Şii İmami mezhebi veya Fars İslam'ına başarıyla karşı çıktı. Bu, İran, Türkili ve Kafkasya'da yaşayan Türk milletinin, Safevi taassubundan ve mezhepçilikten kurtuluşunun yolunu açmıştır. Nadir Şah ayrıca Osmanlı İmparatorluğu, Orta Asya'daki Türk devletleri ve Hint Yarımadası ile laik bir diplomasi uyguladı. Safevi politikasına aykırı olan bu politika, İran'da yaşayan Türk halkının Türk ulusal kimliğinin yeniden tesis edilmesine ve Türk dünyası ile yeniden bağlantı kurmasına yardımcı oldu. Türk Kacar devleti de Nadir Şah Afşar'ın Türk karşıtı Safevizmi ortadan kaldırma politikalarını izledi. İslam Birliği projesinin ikinci aşamasında, Alevi ve Şii Türklerin Haçlıların ve Avrupalı sömürgecilerin istilalarına karşı tüm Müslümanların ve İslam din adamlarının Osmanlı Devleti'ne destek vermesi ve onun liderliğinin gerekliliğini kabul etmesi, Türklüğün Merkezi diye Osmanlı'nın ve Anadolunun bu guruplarca yeniden keşfedilmesine yol açmıştır. Bu, aynı zamanda Cedîdîlik, Tanzimat ve Meşrutiyet gibi modern düşünceleri de beraberinde getirmiş ve nihayet Kafkaslar ve Türkili'de modern Türk ulusal kimliğinin ve siyasi Türkçülüğün oluşumunun temelini atmıştır.
Abstract
During
World War I, the first battalion formed by the Ottoman army to create a modern
army for Qajar Iran was the Aliallahi (Alevi) battalion of Kerend in Kermanshah
province. In this article, I have presented a piece from the magazine "Harp
Mecmuası" – 1917, in Arabic and Latin alphabets in regard
to Kerend Aliallahi (Alevi) battalion. The piece mourns and praises the martyrs
of the Kerend Aliallahi (Alevi) battalion who were killed in the war with the
allied forces (Russia, Britain, France) in the west of Iran. Kerend
is located in Kermanshah province. A portion of this province is populated by Turks,
making it part of Türkili. Another part is populated by Kurds, therefore it is part
of Kurdistan, while other parts are populated by Gurans and Leks. The Alevis of
Kerend speak the Iranic "Guran" language, giving them a "Guran"
national identity (although their language is gradually transitioning to
Kermanshahi Kurdish). "Aliallahi"
is the name of Turkish Alevis. The article refers to the Alevis of Kerend as Aliallahi.
Because the main core of the Gurans, or the most important part of it, consists
of Alevi Turkmans (Karakoyunlu) who fled to the mountains among Iranic-speaking
peoples to escape the massacre of Turkish Alevis by the Safavid kings. Over
time, their Turkish language gradually changed to the Iranic Guran, Lek, and
Lor languages. The Sunni Turkmans (Akkuyunlu) who survived the massacre of Sunnis
by the Safavids went among the Kurds and eventually became Kurdish speakers. The
article views Aliallahis (Alevis), Sunnis and Shiites alike as equal Muslims. It
glorifies Aliallahi (Alevi) martyrs, while criticizes Sunni Khojas and Shiite
Mullahs, claiming that Aliallahi (Alevi) martyrs were killed for İttihad-i
İslam cause, their place is in eternal heaven, and that they hold a much higher
religious position than Sunni Khojas and Shiite Mullahs. Contrary to the
popular narrative in the Republic of Turkey, in the first decades of the 20th
century, the Ottoman Empire was not a fundamentalist Sunni state. Instead, it
was a secular state, where like in other European states, the guardians of
religion and clergy were under its command and control. The Ottoman Empire viewed
all Orthodox and Heterodox groups in the Islamic world as equal Muslims. Also,
the "Ottoman İttihad-ı İslam" project was different from contemporary
Islamism (political Islam), which is a form of religious fundamentalism, seeking
to return to early Islam and establish a state based on Sharia laws. While
the components of the "Ottoman İttihad-ı İslam" were investigating the
causes of the backwardness of Muslim nations and addressing them, eliminating superstitions
and impurities from the Islamic religion, reviewing and amending Islamic laws to
align with modern needs and basic freedoms; awakening and uniting Muslim nations
and societies, modernizing and helping them understand the new world, incorporating
Western science and technology, implementing cultural, social, and religious
reforms, ending the division and enmity between Shias and Sunnis. Politically, the "Ottoman İttihad-ı
İslam" aimed to converge and unite Muslim societies, including Sunnis,
Shias, Alevis, Wahhabis, Sanusis, and even so-called heretical groups such as Ezelis, Bahais,
Ahmadi-Qadianis, Druze, and Agha Khanis, in order to resist cultural, political,
and military aggression from Christian Western and Russian colonial powers under
the leadership of the Ottoman Empire. At the beginning of the 20th century, the "Ottoman
İttihad-ı İslam" had gained tremendous popularity among all classes and groups
of Iranians, especially the Turks. Since it was seen as a new phase of Nader
Shah Afshar's already familiar İttihad-ı İslam project which was vigorously pursued
by the Turkish Qajar government as well. The Safavid Shah Ismail
I, Shah Tahmasb I, and Shah Abbas I, acted as executers of the crusader and
European colonial governments’ policies to create division between Shiites and
Sunnis, institutionalizing enmity and religious war among Muslim communities.
They turned Farsi-Arabic Imami Shia religion into a tool to separate and
isolate Alevi and Shiite communities from the Islamic world, fostering hostility
among the Alevi and Shiite Turks towards the Turkic world. The Safavid Shahs mentioned
above turned the animosity towards the Ottomans, Sunnis, and Turkmans, and acting
as a pawn for European and Crusader states, into pillars of Iranian-Shiite
identities. In such circumstances, the acceptance of the "Ottoman
İttihad-ı İslam" and the political leadership of the Ottoman Sultan on
behalf of the Shia and Alevi Turks living in Iran and the Caucasus, meant turning
their backs on the anti-Turk heritage of Shah Ismail I, Shah Tahmasb I and Shah
Abbas I. This was a historical blow to the crusaders’ "Safavism plot"."İttihad-ı İslam" removed the "religious
prejudice" that had long prevented Shiite and Alevi Turks from Iran and
the region from forming closer ties with Ottoman Turks. It also sparked the
beginning of Turkish modernity in Iran. The first phase of İttihad-ı İslam was
started by Nadir Shah Afshar, and the second phase was started by Ottoman Sultan
Abdulhamid. Nadir Shah Afshar, after a hiatus of two and a half centuries during
the Safavid era, successfully countered the anti-Turk and anti-Sunni Shia Imami
or Persian Islam. This paved the way for the liberation of the Turkish nation residing
in Iran, Turkili, and the Caucasus from the religious fanaticism and sectarianism
of Safavism. Nadir Shah also implemented a secular diplomacy with the
Ottoman Empire, Turkic states of Central Asia, and the Indian Peninsula. This policy
which also was contrary to the Safavid policy, helped to reestablish the Turkish
national identity of the Turkish people residing in Iran and reconnect them
with the Turkic world. The Turkish Qajar government also followed Shah Afshar’s
policies in eliminating anti-Turkish Safavism and its policies. During
the second phase of the Islamic Unity project, acceptance of the necessity for
the support of all Muslims and clergy of the Islamic religion to the Ottoman
Empire and its leadership against the invasions of the Crusaders and European
colonists, led to the rediscovery of Ottoman and Anatolia as the Center of Turkishness.
This also brought a flood of modern thoughts such as Cedidilik, Tanzimat and Meşrutiyet,
and finally became the foundation for the formation of the modern Turkish
national identity and modern political Turkism in the Caucasus and Türkili.
.png)
.png)
.png)
.png)
شهید کرندلی‌له‌رین خاکِ پایی‌نا
حرب مجموعه‌سی، ییل – ٢، سایی – ١٩، شعبان، ماییس ١٣٣٣ (١٩١٧)
کرند ایران‌ین کرمانشاه ولایتی داخلی‌نده کوچوک بیر قصبه‌دیر. اهالی‌سی کورددور. مذهب‌له‌ری «علی‌اللّهی»دیر. عوثمان‌لی ظابطانی نظارتی‌نده تشکیل و تعلیم ائدیله‌ن ایران‌ین یئنی نظام اوردوسونون ایلک تابورو کرندلی‌له‌رده‌ن‌دیر. سلاح آلتی‌نا آلینمیش و حربه سوق اولونموش ایدی. په‌ک اییی حرب ائتدی‌له‌ر.
بیر آووج‌لوق فوجونوز ایچی‌نده و ایلک فوج اولاراق جهادا اشتراک و بخت‌سیز ایران‌ین یوزونو گولدورمه‌ک و منافعِ مشترکه‌یِ اسلامیه‌یه خدمت ائتمه‌ک ایچون یولا چیخدینیز! تعلیمی یوکسه‌ک، سیرتی قابا، آیاغی ساغلام، یوزو گؤزو محفوظ دوشمان قارشی‌سی‌ندا چیپلاق، فقط عشقِ اعتلا و سودایِ دفاع‌لا مجهّز اولاراق حرب ائتدینیز! و عوثمان‌لی قارداش‌لارینیزلا اوموز اوموزا حرب ائده‌ره‌ک اوّلاً «اتّحادِ اسلام»ا مانع اولماغا چالیشان دوشمان‌لاری مغلوب ائتدینیز، ثانیاً آن‌لاری سپرله‌رینیز اؤنونده اه‌ریتدینیز! و موقعینیزی شرفینیزی اِعلاء ائتدینیز!
زاوال‌لی مسلمان‌لارین زاوال‌لی یاورولاری! سیزله‌ر بوگون عالمِ نفاق و گفتگوموزدان قورتولدونوز! شهید اولدونوز! یوکسه‌لدینیز! آرتیق نه «سنّی»، نه «شیعی» بیر «خوجا»نین باشینیزدا ایران‌لی و یا عوثمان‌لی بیر مقام‌لا حاضرونون تذکیه[1] و سوالی‌نا و تلقین[2] و ارائه‌یِ طریقتی‌نه محتاج دئییل‌سینیز! نه غسّالین اه‌لی، نه ده بیر «آخوند» نَفَسی سیزه یئتیشه‌بیلیر، قرآن‌ین آرخاسی‌نا دوشدونوز! هیچ بیر فردین معاونتی‌نه محتاج اولمادان واصلِ الی الله اولدونوز. شیمدی ده عوثمان‌لی شهید قارداش‌لارینیزا ساریلمیش یاتییورسونوز. استحکام‌دا برابر ایدینیز، قانینیز دا بیر بیری‌نه قاریشدی. آچیلان بویوک بیر چوخورا بئشینیز، اونونوز بِلا تفریقِ جنسیت هه‌پ بیرلیک‌ده قوجاق قوجاغا یاتیریلدی. یالنیز قبله‌یه توجیه وضعینیز کافی گؤرولدو. قالب‌له‌رینیزی بیراخدیغینیز چوخورا «سنّی»، «شیعی»، «علی‌اللّهی» [یوخ]، فقط یالنیز مسلمان گیردی. اورایا روس گیرمه‌دی و گیره‌مه‌ز. قرآن‌ا تمسّک ائده‌ره‌ک قان تؤکدونوز. سپرله‌رده ده یالنیز سیزله‌ر واردی[نیز]. باشقالاری دئییل. بو قان‌لارین تؤکولدویو توپراق‌لاردا بیر عنصرِ جدید نشو و نما بولاجاق‌دیر که قبرینیزی، سپرینیزی ده اون‌لار به‌ک‌له‌یه‌جه‌ک. و آن‌لار دا قان‌لاری‌یلا بو توپراغی احیاء ائده‌جه‌ک‌دیر.
«سنّی»، «شیعی»، «علی‌اللّهی» «خوجا»لار سکوت ائدین! شهیدله‌ر پیغمبر ایله قونوشویور. ائی دونیادا ایسلام‌لارا پیشوا اولان سیزله‌ر! بو شهیدله‌رده‌ن استعانه‌یِ شفاعت ائدین، چونکو آن‌لار شو حال‌دا سیزله‌رده‌ن ده مقدّس و قریبِ خدادیر. اون‌لار روح‌لاری‌یلا یالنیز قرآن‌ا ساریلمیش و او قوّت‌له جنّته اوچموش، سیزله‌رین آیاغی هنوز یئرده، عاقبتینیز ایسه سوالِ قبرده وئره‌جه‌ییینیز اوزون امتحان‌لارا باغ‌لی و مجهول.
ŞEHÎD KERENDLİLERİN HÂK-I PÂYINA
Kerned Îrân-ın Kirmanşah vilâyeti dahilinde küçük bir kasabadır. Ahâlisi Kürt’tür. Mezhepleri Ali Allâhî’dir. Osmanlı zâbıtânı nezâretinde teşkîl ve ta’lîm edilen Îrân’ın yeni Nizam Ordusu’nun ilk taburu Kerendlilerdendir. Silah altına alınmış ve harbe sevk olunmuş idi. Pek iyi harp ettiler.
Bir avuçluk fevciniz içinde ve ilk fevc olarak cihâda iştirâk ve bahtsız Îrân’ın yüzünü güldürmek ve menâfi-i müşterke-yi İslâmiye’ye hizmet içün yola çıktınız! Ta’lîmi yüksek, sırtı kaba, ayağı sağlam, yüzü gözü mahfuz düşman karşısında çıplak, fakat aşk-ı îi’tilâ ve sevdâ-yı difâ’la mücehhez olarak harp ettiniz! Ve Osmanlı kardaşlarınızla omuz omuza harp ederek evvelen İttihâd-ı İslâm’a mâni’ olmağa çalışan düşmanları mağlûp ettiniz, sâniyen anları siperleriniz önünde erittiniz! Ve mevkiinizi, şerefinizi a’lâ ettiniz!
Zavallı Müsülmanların zavallı yavruları! Sizler bugün âlem-i nifâk ve goftugûmuzdan kurtuldunuz! Şehîd oldunuz! Yükseldiniz! Artık ne Sünni, ne Şîi bir hocanın başınızda Îrânlı veya Osmanlı bir makâmla hâzirûnun tezkiye ve suâlına ve telkîn ve irâe-yi tarîkatına muhtaç deyilsiniz! Ne kassâlın eli, ne de bir ahundun nefesi size yetişebilir. Kur’ân’ın arkasına düşdünüz! Hiç bir ferdin muâvinetine muhtâç olmadan vâsil ilellâh oldunuz. Şimdi de Osmanlı şehîd kardaşlarınızla sarılmış yatıyorsunuz. İstihkâmda beraber idiniz, kanınız da bir birine karıştı. Açılan büyük bir çukura beşiniz, onunuz bilâ tefrîk-i cinsiyet hep birlikte kucak kucağa yatırıldı. Yalnız kıbleye tevcîh-i vaz’ınız kâfî görüldü. Kalıplarınızı bıraktığınız çukura Sünni, Şîi, Aliallâhi yok, fakat yalnız Müsülman girdi. Oraya Rus girmedi ve giremez. Kurân’a temessük ederek kan döktünüz. Siperlede yalnız sizler vardınız. Başkaları deyil. Bu kanların döküldüyü topraklarda bir unsur-i cedîd neşv ve numâ bulacaktır ki kabrinizi, siperinizi de onlar bekleyecek. Ve anlar da kanlarıyla bu toprağı ihyâ edecektir.
Sünni, Şîi, Aliallâhî hocalar, sükût edin! Şehîdler peygamber ile konuşuyor. Ey dünyâda İslamlara pîşvâ olan sizler! Bu şehîdlerden istiâne-yi şefâet edin, çünkü anlar şu halde sizlerden de mukaddes ve karîb-i Hudâ’dır. Onlar ruhlarıyla yalnız Kur’ân’a sarılmış ve o kuvvetle Cennete uçmuş. Sizlerin ayağı henûz yerde, âkıbetiniz ise suâl-ı kabırda vereceyiniz uzun imtahanlara bağlı ve meçhûl ….
ترجمه‌ی فارسی:
به خاک پای کرندی‌های شهید
حرب مجموعه‌سی، سال ٢، شماره ١٩، شعبان، ماییس ١٣٣٣ (١٩١٧)
کرند قصبه‌ای کوچک در ولایت کرمانشاه ایران است. اهالی آن کورد هستند. مذهبشان علی‌اللهی است. نخستین تابور سیستم جدید ارتش ایران (قاجار) که تحت نظارت افسران عوثمان‌لی تشکیل یافت و توسط آنان آموزش داده شد، از کرندی‌ها است. این تابور به خدمت فرا خوانده و به جنگ فرستاده شد. و بسیار خوب جنگید.
شما در میان یک مشت فوج خود، و به عنوان نخستین فوج در جهاد شرکت کردید و برای خنداندن روی ایران پریشان و خدمت به منافع مشترک مسلمانان به راه افتادید! در حالی که صرفاً مجهز به عشق به تعالی و سودای دفاع بودید با دشمنی که دارای آموزشی عالی، پشتی خشن، پایی محکم و سر و صورتی محافظت شده بود جنگ کردید! و با جنگیدن دوش به دوش برادران عوثمانی خود، اولاً دشمنانی که می‌خواستند مانع اتحاد مسلمانان شوند را شکست دادید و دوماً آن‌ها را در مقابل سپرهای خود ذوب کردید! و موقع و شرف خود را اعتلا بخشیدید.
ای فرزندان بدبخت مسلمانان بدبخت! شما امروز از دنیای دورویی و بحث و جدل ما رهایی یافتید! شهید شدید! صعود کردید! دیگر محتاج تلقین و تذکیه و سوال و ارائه‌ی طریقت توسط یک عالم دینی سنّی و شیعی و یا حضور یک مقام عوثمان‌لی نیستید! دیگر نه دست غسّال و نه نَفَس یک آخوند به شما نه‌می‌رسد، زیرا شما به قرآن اقتدا کردید! و بدون یاری و کومک هیچ کس، واصل به اللّه شدید. اکنون هم برادران شهید عوثمان‌لی خود را در آغوش کشیده و خفته‌اید. در سنگرها با هم بودید. خونتان هم با هم در آمیخت. اجسادتان پنج تا ده تا، بدون ملاحظه‌ی تفاوت نوع، همه با هم، همه در آغوش هم در گودال بزرگی که حفر گردید خوابانده شد. فقط این که رویتان به سوی قبله باشد کافی شمرده شد. کالبدهایتان که آن‌ها را در گودال ترک کردید، نه به عنوان سنّی، شیعه و علی‌اللّهی، بلکه فقط به عنوان مسلمان وارد آن‌جا شدند. به آن‌ها هیچ روسی وارد نه شد و نه‌می‌تواند هم وارد شود. با چنگ زدن به قرآن خونتان ریخته شد. در سنگرها فقط شماها حضور داشتید. دیگران حضور نه داشتند. در این خاک‌ها که خونتان بر آن ریخته شد، عناصر جدیدی نشو و نما خواهند یافت که مراقب قبور شما و سنگرهای شما خواهند بود. آن‌ها هم با خونشان این خاک را احیاء خواهند کرد.
ای عالمان دینی سنّی، شیعی، علی‌اللّهی، سکوت کنید! شهیدان با پیغمبر صحبت می‌کنند. ای شمائی که رهبر مسلمانان در دنیا هستید! از این شهیدان طلب و تقاضای شفاعت کنید. چرا که آن‌ها در حال حاضر از شما هم مقدس‌تر و نزدیک به خدا هستند. آن‌ها با روح‌هایشان صرفاً قرآن را در آغوش گرفته و با آن نیرو به بهشت پرواز کرده‌اند. اما شماها هنوز پاهایتان بر زمین، و عاقبتتان وابسته به امتحانی که در سوال قبر خواهید داد و مجهول است.
[گؤروت‌له‌رین یازی‌سی]
[Görütlerin yazıları]
عراق
جبهه‌سی‌نده: اسیر ائدیله‌ن اینگیلیز ضابط‌‌له‌ری
Irak
cebhesinde: esir edilen İngiliz zâbıtları
عراق
جبهه‌سی‌نده: اسیر ائدیله‌ن اینگیلیز افرادی‌ندان بیر قسمی
Irak
cebhesinde: esir edilen İngiliz efrâdından bir kısmı
٣اینگیلیز مدنیتی‌نه بیر نمونه! ... دوشمان (را:ولیوس؟)و بومباردیمان
ائتدییی اثنادا ٣٥ سانتیمئتره‌لیک مه‌رمی‌له‌رله بیری اه‌رکه‌ک دؤردو قادین و
بئشی ده اوفاق قیز چوجوغو اولاراق اون بی‌گناهی عدمه گؤنده‌رمه‌ک صورتی‌یله ابرازِ
قهرمانی ائتمیش‌دیر.
İngiliz
medeniyetine bir numûne! …. Düşman (Ravliyus’u?) bombardıman ettiği esnâda 35 santimetrelik mermilerle
biri erkek dördü kadın ve beşi de ufak kız çocuğu olarak on bîgünâhı ademe
göndermek sûretiyle ibrâz-ı kahramânî etmiştir.
سینا
جبهه‌سی‌نده: اوردودا تنسیق ائدیله‌ن «مولوی» گؤنول‌لو آلایی جبهه‌یِ حربه گیده‌ر‌که‌ن
Sînâ cebhesinde: Orduda tansîk edilen “Mevlevî” gönüllü alayı cebhe-i harbe giderken
اوردوجا
تنسیق ائدیله‌ن «قادری» گؤنول‌لو آلایین جبهه‌یِ حربه عزیمت‌له‌ری
Orduca
tansîk edilen “Kâdirî” gönüllü alayın cebhe-i harbe azîmetleri
ایران
قوایِ مجاهده عموم قوماندانی نظام‌السلطنه حضرت‌له‌ری ٦نجی اوردو قوماندانی خلیل
پاشا قرارگاهی‌ندا
Îrân
kuvâ-i mucâhide umum kumandanı Nizâm üsSaltana hazretleri 6nci Ordu kumandanı Halil
Paşa karargahında
وحدتِ
اسلامیه یولوندا: تعلیم و تربیه ائدیله‌ن ایران کوچوک ضابط مکتبی طلبه‌له‌ری ایله
معلم‌له‌ری ضابط‌له‌ریمیز
Vahdet-i İslâmiye yolunda: tâlim ve terbiye edilen Îrân küçük zâbıt mektebi talebeleri ile muallimleri zâbıtlarımız
No comments:
Post a Comment